بزرگترین قنات جهان

دسته بندی :

مهدی

بچه ها کسی جواب رو میدونه ؟

بزرگترین قنات جهان را از این سایت دریافت کنید.

قنات قصبه

مختصات: ۳۴°۱۷′۲۴″ شمالی ۵۸°۳۹′۱۶″ شرقی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

قنات قصبه شهر میراث جهانی یونسکو

مکان ایران

معیار ثبت فرهنگی: iii, iv

شمارهٔ ثبت ۱۵۰۶–۰۰۱

تاریخ ثبت ۲۰۱۶ (طی نشست چهلم)

در خطر؟ بله اطلاعات ثبت ملی شماره ثبت ملی ۲۹۶۳

قنات قصبه شهر گناباد

Wikimedia | © OpenStreetMap

نام قنات قصبه شهر گناباد

کشور ایران بخش شهر مرکزی اطلاعات اثر

کاربری کنونی تاریخی، گردشگری و کشاورزی

دیرینگی بیش از ۲۵۰۰ سال

اطلاعات بازدید امکان بازدید دارد قنات قصبه گناباد موقعیت خراسان رضوی منطقه گناباد طول ۳۳ کیلومتر

قنات قصبه شهر گناباد (کاریز گناباد) عمیق‌ترین و قدیمی‌ترین کاریز جهان است. آنگونه که از منابع کهن و همچنین سفرنامه ناصر خسرو و منابع شفاهی بر می‌آید آن را قنات کیخسرو می‌گفته‌اند.[۱]

کاریز گناباد بخش متروک شده

فنجان یا ساعت آبی کاریز زیبد گناباد

ثبت کاریز گناباد در میراث جهانی یونسکو[ویرایش]

قنات ایرانی در اجلاس استانبول ترکیه در تاریخ ۲۴تیرماه ۱۳۹۵ در فهرست آثار ثبت شده در یونسکو قرار گرفت کاریز گناباد نیز از جمله قناتهای ثبت شده بود.[۵][۶]

پرونده کاریز گناباد در سال ۱۳۹۳برای ثبت در میراث معنوی و ملموس بشریت به یونسکو ارسال شد و پس از رسیدگی به عنوان قنات ایرانی در یونسکو به ثبت رسید. کاریز قصبه گناباد در سال ۱۳۷۹ توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ۲۹۶۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.[۲][۳] مربوط به ۲۵۰۰[۴] تا ۲۷۰۰ سال پیش و تنها اثر پیشنهاد شدهٔ خراسان بزرگ به سازمان جهانی یونسکو برای ثبت است که در شهر گناباد در جنوب استان خراسان رضوی واقع شده‌است.[۵]

کاریز قصبهٔ شهر گناباد که یکی از شاهکارهای آبی جهان است،[۴] و از دو رشتهٔ اصلی و شش شاخهٔ فرعی تشکیل شده‌است و مادرچاه آن در دامنهٔ شمالی سیاه کوه و خروجی کنونی قنات در جنوب محلهٔ معروف به قصبهٔ شهر قرار دارد. طول این قنات بیش از ۳۳ کیلومتر است[۶] و عمق مادرچاه اصلی در انتهای رشتهٔ «دولاب نو» با توجه به شیب زمین حدود ۳۰۰ متر (۵+-) و میزان آب دهی آن بیش از ۱۳۰ لیتر در ثانیه‌است.

تاریخ قنات قصبه[ویرایش]

قنات قصبه بدون شک با جنگ بزرگ تاریخ ایران کیخسرو پیوند دارد. در اکثر منابع تاریخی گناباد شهری قدیمی نامیده شده و از جنگ دوازده رخ و جنگ فرود که در این منطقه روی داده‌اند یاد شده‌است. در علت نام گذاری گناباد اقوال متعددی گفته شده که در بعضی به کیخسرو و گیو و گودرز و جنگ دوازده رخ اشاره شده‌است. اما صریح‌ترین قول را ناصر خسرو نقل کرده و پس از توصیف کاریز گناباد نوشته‌است و گویند کیخسرو فرموده‌است کردند (ساختند). گناباد را در منابع عربی و اسلامی جَنابد و کَنابد و گنابذ و ینابد نیز ثبت کرده‌اند. در مورد ریشه و وجه تسمیه این شهر اقوال مختلفی مانند گیوآباد - گناه آباد - گون آباد - گَوَن آباد- کَن آباد مطرح است که برخی از آن‌ها عبارتند از:

گُن به معنای دیو باشد و از آن جهت گناباد گفته‌اند که حفر قنات قصبه کار انسان‌های عادی نبوده‌است.

گنابد جمع گنبدها بوده زیرا که در شهر گنابادِ قدیم، تمام منازل به صورت گنبدی ساخته می‌شده‌است؛ لذا در بعضی منابع عربی جنابذ جمع معرب گنبد بکار رفته‌است.

گناباد در اصل گُون آباد بوده و گون در ترکی به معنای خورشید می‌باشد.

در اصل گَوَن آباد بوده، به لهجه محلی گُوُن یا گَوَن گیاهی است که در منطقه گناباد زیاد می‌روید از این رو آن را گون آباد نامیده‌اند که بر اثر کثرت استعمال به گناباد تغییر یافته‌است. (تابنده ۱۳۴۸)

. گناباد در اصل کن آباد بوده به دلیل کناتها و کندن قنات (لباف خانیکی)

گناباد در اصل گیو آباد بوده زیرا گیو و گودرز مدتی در جنگ دوازده رخ و جنگ پشن حاکم ساکن در منطقه بوده‌اند. (استرآبادی در بحیره و حمدالله مستوفی) کل منطقه ای که در دوره اسلامی قهستان نامیده شده و بعد به قاینات مشهور گردیده را در عهد قدیم گنابد می‌گفته‌اند چنانچه سیاه کوه و رشته کوه قهستان را هم در دوره ای کوه گنابد گفته‌اند.

۷. گناباد در اصل گناه آباد بوده به دلیل اینکه در جنگ دوازده رخ بر خلاف میل کیخسرو، ‏پیران ویسه کشته شد و کیخسرو امپراتور ایران بسیار ناراحت شد و آنرا گناهی بزرگ شمرد و پیران را دشمنی خردمند و دانا نامید که نباید کشته میشدبه کفاره این گناه دستور کندن چند کاریز در منطقه داد و آنجا گناباد نامیده شد. (عجم۱۳۸۳) بعضی آنرا منسوب به گناه بهمن کرده‌اند. (یاحقی ۱۳۷۴) این شهر دارای چهار کاریز است: قنات قَصَّبه شهر، عمیق‌ترین قنات‌های ناحیه خراسان در این منطقه قرار دارد. قسمت مرکزی گناباد را در دوره ای قصبه شهر می‌نامیدند. حمد ا… مستوفی در کتاب نزهه القلوب «جنابذ» را به کار برده‌است. در برهان قاطع نیز کلمه کنابد را آورده و می‌گوید:کنابد نام جایی و مقامی است و در آنجه کوهی است که گودرز سرلشکر کیخسرو آنجا فرود آمده بود ودر آنجه بیژن دو سه برادر پیران را به چند مصاف کشت. در فرهنگ نو بهار و همچنین فرهنگ انجمن آرای ناصری به صورت «کنابد» آمده‌است و نوشته شهری در خراسان است اصل آن گوناباد بوده که کوه گناباد مقام ایرانیان در جنگ دوازده رخ بوده و جای تورانیان دشت زیبد بوده‌است. همچنین نوشته‌است زیبد کوهی است از جبال خراسان تا کنابد سه فرسنگ فاصله دارد و برهان جامع نوشته نام صحرایی است که جنگ یازده رخ در آن اتفاق افتاده‌است در قاموس اللغه" گوناباد و جنابذ آمده‌است. کنابد نام جایی است در خراسان، نزدیک آن کوهی است که جنگ یازده رخ در آن واقع شده‌است. در بحیره استر آبادی نوشته‌است: گونابد او را جنابد گفته‌اند و «گنابد» نیز قول صحیح ایست که (گیو) پسر گودرز ساخته و حصاری محکم دارد و همچنین نوشته‌است قبر پیران ویسه بر سر آن کوه است (درصوفه) که چشمه ای از زیر قدم او می‌ریزد اعتقاد مردم آن است که چشم هر که درد کند به زیر آن چشمه برود که به‌صورت قطره چکان است چون قطره ای بر چشمانش چکد شفا یابد. در هفت اقلیم تألیف امین احمد رازی می‌نویسد :جنابد که بعضی به جنابد و برخی «گوناباد» ‏اعتبار کرده‌اند از ابنیه (گیو) پسر گودرز فرمانده جنگ دوازده رخ است. در کتاب فرهنگ ایران، جلد نهم که در چاپخانه ارتش سال یکهزار و سیصد و نه چاپ شده می‌نویسد: از آثار معلوم می‌شود گناباد یکی از شهرهای قدیمی است که در زمان سلاطین هخامنشی ایجاد شده و قرائنی از قبیل قبر پیران ویسه (درصوفه)، قلعه فرود، قلعه رستم و قلعه معروف به پشنگ در آنجا وجود دارد. ‏ ‏گودرز و گیو مدتی فرمانروای منطقه گناباد بوده و برای کیخسرو نیز که برای جنگ دوازده رخ به زیبد آمده بود کاخی ساخته بودند که کاخ کی یا کاخک بدان منسوب است. (مجله دریای پارس، «جنگ دوازده رخ درسها و عبرتها»، محمد عجم). یکی دیگر از جنگهای دوره کیخسرو جنگ بهرام و فرود است ولی وقتی نشان سیاوش، خال سیاه را به روی بازوی فرود می‌بیند او را می‌شناسد و از اسب پیاده شده، در برابرش سربر خاک می‌نهد. پس دخمه ای شاهوار در آن کوهسار بنا می‌کنند، تن و بدن فرود را می‌آرایند و زرسپ و ریونیز را در کنار فرود به دخمه می‌سپرند. پس از پیروزی بر تورانیان کیخسرو به خاطر خون برادرش که بیگناه در این خاک ریخته شد با مشورت کَوی‌ها، کَرپنان و ارتو فرمان داد قناتی بزرگ (قنات قصبه) را در این منطقه احداث کنند.[۷][۸] .[۹]

برای دیدن کل مطلب کلیک کنید

منبع مطلب : fa.wikipedia.org

قنات زارچ، طولانی‌ترین قنات جهان در یزد

قدیمی‌ترین و طولانی‌ترین قنات جهان به نام «قنات زارچ» در استان یزد واقع شده است. طول این قنات 100 کیلومتر و تعداد چاه‌های آن 2115 حلقه می‌باشد. قدمت این قنات بیش از 3 هزار سال است.

۱۰ نفر

۳۰ مرداد ۱۳۹۷ - ۱۵:۳۰

قنات زارچ، طولانی‌ترین قنات جهان در یزد

تعدادی از میله‌های این قنات در محل مسجد جامع یزد واقع شده که نشان می‌دهد قبل از ورود اسلام نیز این قنات وجود داشته است و مسجد جامع در حریم قنات ساخته شده است. این میله‌ها برای پر کردن آب انبار وسیع زیر مسجد بوده است تا نمازگزاران بتوانند از طریق پایاب برای وضو گرفتن از آب قنات استفاده کنند. این پایاب هنوز هم قابل استفاده است.

یکی از ویژگی‌های جالب قنات، مقطع مربعی آن است. دیگر قنات‌ها مقطعی بیضوی یا دایره‌وار دارند. این ویژگی نشان می‌دهد که قدمت این قنات به زمان زرتشتیان برمی‌گردد. تا نیم قرن پیش نیز آبدهی قنات زارچ بیش از 150 لیتر در ثانیه بود اما به دلیل حفر بی رویه‌ی چاه‌های عمیق و نیمه عمیق در حریم آب قنات، آبدهی آن به شدت کاهش یافته است.

مظهر این قنات در شهر زارچ واقع شده و دارای سه شاخه یا تونل زیر زمینی جدا از هم است که تونل‌های آن؛ شیرین، شور و ابراهیم خویدکی نام دارد. البته دو شاخه‌‌ی شيرين و ابراهيم خويدكی، شاخه‌های خشك شده قنات زارچ هستند و هم‌ اكنون تنها شاخه شور به طول 72 كيلومتر آبدهی دارد كه آبدهی اين شاخه در بالا‌دست قنات 60 ليتر در ثانيه بوده اما در مظهر قنات 28 ليتر در ثانيه است.

در چهلمین اجلاس میراث جهانی یونسکو که در ژوئیه ۲۰۱۶ و در استانبول برگزار شد، یازده قنات ایرانی به عنوان بیستمین اثر ایران بر اساس دو معیار از ۶ معیار فرهنگی کمیته میراث جهانی در فهرستش قرار گرفت. این معیارها شامل گواهی بی‌همتا یا دست‌کم استثنایی بر یک سنت فرهنگی و نمونه‌ای برجسته در معماری یا تکنولوژی که مرحله مهمی از تاریخ بشر را نشان دهد است. پرونده‌ی ۱۱ قنات ایرانی با داشتن تکنولوژی متفاوت و با قدمت بیش از 2000 تا 2500 سال به یونسکو جهت ثبت جهانی ارائه شد و پس از بررسی و تأیید کارشناسان یونسکو این پرونده ثبت و در فهرست آثار جهانی قرار گرفت. یازده قناتی که ثبت جهانی شده‌اند، هرکدام به لحاظ قدمت، نوع معماری، عمق، طول و مشخصاتی از این دست، منحصر به فرد و بی‌نظیر هستند. در این میان قنات زارچ با عنوان طولانی‌ترین قنات ایران در فهرست جهانی به ثبت رسید.

تصاویر بازدید مسئول یونسکو از بافت تاریخی یزد و قنات زارچ

با كاهش ميزان آبدهی قنات، فاضلاب و آلودگی‌های آب قنات هم خود را آشكار كرده است. البته توسعه‌ی شهر يزد طی چند قرن گذشته، ساختمان سازی در حريم قنات، ريزشي بودن سقف و ديواره مجرای قنات و ميله چاه‌ها، نشست فاضلاب ها به درون قنات وقرار دادن لوله های فاضلاب در برخی مناطق در دالان قنات مشکلات بسياری را برای اين قنات کهن به وجودآورده است و در نهایت به مرگ خاموش آن منجر شد.